Ginnegappen

Dit jaar was een zwaar dieptepunt. Een jaar waarin alsof iemand de verzadigingsknop van het leven naar beneden had gedraaid. Niet uit, dat zou te makkelijk zijn. Nee, net genoeg om alles in sepia te zetten. Net genoeg om te twijfelen of die zonsondergang nou echt mooi is, of dat je het alleen weet omdat zonsondergangen mooi horen te zijn.

Het jaar 2025 begon zoals een slecht getimede grap. Je kent het wel, die waarbij de clou komt voordat de opbouw klaar is. Die maak ik wel eens ;). Ik stond daar maar, volledig uitgeput midden in januari, met een traan maar ook met een glimlach die nergens vandaan kwam en nergens naartoe ging. Een glimlach voor de bühne. Voor de mensen die “goed, met jou?” willen horen als ze vragen hoe het gaat. Een paar maanden nadat ik de moeilijkste beslissing van mijn leven had genomen.

Het grappige is, en daarbij ontgaat de ironie mij niet, dat ik dit jaar meer gelachen heb dan ooit. Niet omdat ik het voelde. Maar omdat lachen geven is, en geven vraagt geen ontvangen. Tenminste, dat hield ik mezelf voor terwijl ik ’s nachts films keek die ik niet leuk vond, gewoon om mijn hoofd bezig te houden.

Er kwam een moment, zo begin maart, dat het eigenlijk allemaal te zwaar werd. Stel je voor dat je een heel orkest moet dirigeren terwijl de helft van de muzikanten hun eigen versie van de partituur speelt. En niemand anders kan de muziek horen. Dat was mijn hoofd. Een kakofonie van fluisteren en schreeuwen, maar dan ook nog eens versterkt door mijn eigen twijfels en angsten.

De medicatie kwam helaas niet goed uit de verf, en het duurde maanden voordat alles weer een beetje op de rit was. Niet perfect, maar eindelijk kon ik weer horen wat echt was en wat niet. Voor iemand die altijd zijn eigen waarneming wantrouwde, was dat als weer kunnen ademen na maanden onder water.

Maar hier is wat niemand je vertelt over een ingewikkeld jaar: het zijn niet de grote momenten die je breken of maken. Het zijn de kleine. Die keren dat ik sorry zei tegen mijn collega’s voor alles wat ze ongewild meemaken. Die ochtend dat ik een paddenstoel in mijn tuin zag en bijna moest huilen van blijdschap. Twee jaar bodemverbetering, twee jaar geduld, en daar was hij dan. Een kleine Goudrandmycena. Bewijs dat onder de oppervlakte iets aan het gebeuren was, ook al zag niemand het.

Ik dacht vaak aan Robin Williams dit jaar. Niet aan zijn einde, maar aan zijn begin. Aan hoe hij van pijn kunst maakte. Hoe hij anderen liet lachen terwijl hij zelf misschien niet eens glimlachte. Er zit een soort schoonheid in het idee dat je grootste gave kan zijn wat je anderen geeft, niet wat je zelf voelt.

De cyclothymie speelde dit jaar alle registers open. Van nachten waarin ik meubels schuurde tot dagen waarin tandenpoetsen een olympische prestatie leek.

Het meest vermoeiende was niet eens de stoornis zelf. Het was het constant moeten uitleggen dat “mild” niet “makkelijk” betekent. Dat hoog functioneren niet betekent dat je niet lijdt. Het betekent alleen dat je geleerd hebt je lijden te choreograferen tot iets wat acceptabel is voor publiek.

En toch. Ergens tussen het overleven en het acteren door gebeurde er iets. Ik begon te accepteren dat sommige stukjes van mezelf voorgoed weg zijn. Niet tijdelijk zoek, niet even de weg kwijt, maar weg. En dat dat oké is. Je kunt nog steeds een mooi lied spelen met een piano waar een paar toetsen aan ontbreken. Het klinkt anders. Niet slechter, alleen anders.

Dit jaar leerde ik dat hulp vragen voelt als naakt over straat lopen. Maar soms, heel soms, is er iemand die je een jas aanreikt zonder te vragen waarom je geen kleren aan hebt. Dat zijn de mensen voor wie je het volhoudt. Die gewoon naast je komen zitten. Niet om te praten, niet om oplossingen aan te dragen, maar gewoon om er te zijn. Zoals je bij iemand blijft zitten in een ziekenhuiswachtkamer.

2025 was het jaar waarin ik begreep dat mijn waarde niet zit in nuttig zijn. Ook al voel ik dat nog steeds niet. Het was het jaar waarin ik doorhad dat geven zonder ontvangen misschien wel mijn superkracht is, maar ook mijn grootste vijand. Het jaar waarin ik leerde dat een kleine paddenstoel in de tuin soms het bewijs is dat je op de goede weg bent, ook al duurt die weg verdomd lang.

Was het een goed jaar? Verkeerde vraag. Was het een echt jaar? Ja. Eentje waarin ik bleef lachen voor de bühne, ook al voelde ik het niet.

Volgend jaar wordt misschien wel anders. Of niet. Voorlopig moeten we het er mee doen, met mijn scheefgetrokken glimlach en mijn halverwerkende orkest. Want dat is wat we doen, toch? We blijven proberen. Voor zolang er nog een noot gespeeld moet worden.