We weten veel, maar nog niet genoeg over onze hersenen. Wat we wel weten, is dat de hersenen worden beïnvloed door ons gedrag en onze gedachten.
Diverse studies hebben al aangetoond dat onze hersenen fysiek veranderen bij langdurige blootstelling aan stress. Zo is vaak bij mensen met chronische stress verschijnselen waargenomen dat de amygdala groter is geworden. Dit is het deel van de hersenen dat de regulatie van emoties beheerd, en verantwoordelijk is voor het omzetten van prikkels naar reacties. Daarnaast zien we ook dat bijvoorbeeld bij depressies de hippocampus en prefrontale cortex kleiner lijken te worden.
Daarnaast zien we bij mensen met een depressie vaak ook wanneer zij zich beter voelen dat de hippocampus zich kan herstellen naar normale grootte. Wetenschappers zijn er nog niet uit of dit een oorzaak of gevolg is, maar dat onze hersenen over een verbluffend herstellend vermogen beschikken is iedereen het over eens. Dit fenomeen noemen ze in de neurowetenschap neurogenese, vroeger dacht men dat enkel een groep zoogdieren en vogels over deze eigenschap beschikte. Uit moderne onderzoeken is gebleken dat volwassenen deze eigenschap ook bezitten, en dit voornamelijk actief lijkt te gebeuren binnen de hippocampus.
Het onderzoek hiernaar is bijvoorbeeld belangrijk voor patiënten met de ziekte van Alzheimer. Het stimuleren van neurogenese in de hippocampus zou kunnen leiden tot het weer toegankelijk maken van herinneringen, en helderheid bij potiënten. Onderzoek hiernaar is nog erg jong, maar men heeft onlangs goede resultaten geboekt met ultrasone stimulatie. Hierbij worden amyloïde plaques tussen de neuronen opgeruimd, en is er kans op neurogenese. In het onderzoek heeft bij 75% van de muizen in de test herstel van het geheugen plaats gevonden.
Terug naar het effect van stress op de hersenen. Bij mensen die mediteren zien we vaak dat er een grotere rol voor het gebied omtrent beslissingen nemen is weggelegd. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het door meditatie wegnemen van stress en het doorbreken van patronen. Door te mediteren worden banden in de hersenen versterkt en vastgeroeste patronen doorbroken. Mindfulness meditatie is daarbij één van de meest onderzochte type meditatie. Uit onderzoeken blijkt onder andere dat het bewustworden van je ademhaling en deze leren te reguleren diverse positieve invloeden heeft op je stress niveau.
Je hersenen reflecteren naar hoe jij je dag beleeft. Je gedachten spelen daar een grote rol bij. In het boek Uncovering Happiness van Elisha Goldstein word bijvoorbeeld beschreven hoe de depression-loop werkt. Door negatieve gedachten te herhalen raak je dieper en dieper in deze cirkel. Deze cirkel kun je alleen niet zomaar doorbreken. Het werkt niet zo simpel als “vandaag ga ik positiever denken”. Een combinatie van meditatie, coaching en positieve gedachten is waarschijnlijk een goede eerste stap naar herstel van het brein.
Ben jij of ken jij iemand die in zo’n cirkel is beland? Zoek dan vooral hulp bij een professional. Je huisarts is een goede plek om te beginnen. Mentale problemen zijn in onze samenleving veel aanwezig, maar worden enorm onderschat. Loop er dus niet te lang mee rond. Stress kan omslaan in depressie. En iets ogenschijnlijk triviaals als een slaapprobleem kan ook een sluimerend teken zijn van een mentaal probleem.
Een kleine disclaimer, ik ben slechts een enthousiaste beginneling in de neurowetenschappen. Trek zelf jouw conclusies, en bestudeer vooral de gekoppelde bronnen in het artikel voordat je aannames doet.
Wil je meer informatie?